Interview met David LaChapelle: dè modefotograaf die klaar is met mode

Het is de dag voor de opening van zijn expositie in de Amsterdamse galerie Reflex. Desondanks oogt David LaChapelle (Connecticut, 1963) uitermate ontspannen. De fotograaf is net vanuit zijn woonplaats Hawaï ingevlogen, waar hij sinds ruim tien jaar woont. LaChapelle heeft zo ongeveer iedere grootheid van de afgelopen dertig jaar voor zijn lens weten te krijgen, van David Bowie en Tupac tot Hillary Clinton en Pamela Anderson. Michael Jackson was een goede vriend. Andy Warhol zijn mentor. Dat kaliber. Toch kleeft aan de Amerikaan vandaag geen enkele vorm van arrogantie of verhevenheid. Hij is eerder verlegen te noemen. LaChapelle praat zachtjes en formuleert zijn antwoorden zorgvuldig. Ondanks zijn charismatische uiterlijk komt hij uiterst bescheiden over. Hij probeert het zijn gesprekspartner naar de zin te maken, maar heeft tegelijkertijd een uitgesproken mening.

Lady Gaga en Kanye West verenigd in het werk 'Fame Monster', 2009.

Waarom?
‘Toen ik naar Hawaï verhuisde dacht ik niet dat ik daar zou gaan fotograferen. Ik wilde er gewoon leven. That’s it. Ik dacht dat ik helemaal klaar was met fotografie. Ik vond de wereld op dat moment, in 2005, vreselijk. Ik was uitgepraat voor mijn gevoel, had niks meer te melden op het gebied van mode of celebrity’s. Het stond me allemaal zo tegen.’

Wat stond je precies tegen?
‘Mijn beelden klopten niet meer met het doel dat de magazines waarvoor ik werkte hadden. Hun doel is kleding verkopen. En ik was juist enorm bezig met het vraagstuk omtrent materialisme. Het was een vreemde paradox waarin ik me beklemd voelde.’

Dan was je best een early adopter wat betreft die manier van denken. De economische crisis was nog niet in zicht.
‘Je moet beseffen: iedereen had nog die ‘sky is the limit’-mentaliteit. Hebzucht, inhaligheid. Ik was daarentegen bezig met spiritualiteit. Zo ben ik ook opgevoed, maar ik merkte in die periode dat het weer belangrijk voor me werd. Ik had mijn spirituele kant even op pauze gezet, zeg maar. Maar ik voelde altijd al dat er meer tussen hemel en aarde is.’

Zou jij jezelf religieus noemen?
‘Oh ja, absoluut. Ja ja. Maar het vreemde is dat als je zegt dat je religieus bent mensen van alles van je verwachten. Je moet opletten hoe je je gedraagt of wat je zegt. Alles wordt onder een vergrootglas gelegd. En met name in de kunst- en modewereld voelde het voor mij als een taboe. Daar is religie een vies woord ...’ LaChapelle stopt even, zucht diep. Met een vertwijfelde glimlach: ‘Maar ik voel dat we in een donkere tijd leven.’

Je haalt uit religie de rust om deze donkere tijden aan te kunnen? Is dat het?
‘Precies. Het leidt er bovendien toe dat ik in mijn fotografie nu eindelijk heel eerlijk kan en durf te zijn. Het vergde moed om me op deze manier te uiten, maar het is de enige manier. Maar ik ben heel enthousiast om mijn ideeën zo te kunnen delen met de wereld. Het klinkt misschien groots en meeslepend: maar dit is wat de wereld nodig heeft.’

Is er een oude en een nieuwe LaChapelle dan? David 1.0 en David 2.0?
‘Haha, misschien wel! Kijk, begin jaren tachtig maakte ik veel werk voor galeries. Meer kunstzinnig werk. Daarna volgde een periode van veel modecampagnes en editorials. Daarin combineerde ik escapisme met humor en veel seksualiteit. Maar de seks was nooit duister of echt erotisch; het was altijd funny en over the top.’

Toch zijn je foto’s nog steeds zeer gestyled. En jouw decors zijn tot in de puntjes uitgedacht.
Schalks: ‘Ook het paradijs heeft soms een touch-up nodig.’

LaChapelle vlucht als piepjong gastje naar New York. Op zoek naar zichzelf, struggelend met zijn homoseksualiteit. Hij komt als zeventienjarige in contact met Andy Warhol, die hem en passant vraagt om te gaan fotograferen voor zijn magazine Interview. Je kunt je carrière slechter starten. In de jaren negentig ontpopt de Amerikaan zich tot een van de bekendste fotografen van zijn generatie. Zijn werk is surrealistisch en provocatief maar altijd humoristisch. Met een vleug kitsch, maar altijd met een diepere betekenis. Al wordt dat lang niet door iedereen gezien. Evenals de technische kant van zijn werk, dat van uitermate hoog niveau is, alsook zijn decors. Hij fotografeert Michael Jackson als Amerikaanse Jezus en portretteert kunstenaar David Hockney bij een zwembad met twee naakte mannen. Zijn werk roept steevast controverse op. Naast het maken van talloze iconische werken van beroemdheden regisseert hij video’s voor popsterren als Britney Spears, Whitney Houston, Moby en Elton John. Met als absoluut hedonistisch hoogtepunt: Christina Aguilera’s Dirrty uit 2002. De video waarin de zangeres als lustobject in een boksring menig mannenhart op hol brengt is een keiharde breuk met haar mierzoete imago tot die tijd. Expliciet is een understatement. Desondanks zit in het werk van LaChapelle altijd wel een religieuze boodschap. Soms ondubbelzinnig, soms indirect.

Boven: 'Aristocracy: Fog of Confusion Private Delusion', 2014.

Je bedoelt dat het zorgt dat je het dagelijks leven aan kan? Ik las namelijk dat je bipolair bent.
‘Jazeker. Ik heb nog steeds slechte dagen waarin ik me afvraag waarom ik nog leef. Op zulke dagen creëer ik ook niks. Maar het geloof redt mij daar steeds weer uit. Dan voel ik alles letterlijk weer stromen. Dat zijn de mooie momenten. Ik probeer dapper te zijn. Die kracht tracht ik te gebruiken om mensen te laten weten dat het nu de tijd is om ons te verenigen. We moeten wakker worden en onze verschillen naast ons neerleggen.’

Je wilt de wereld liefde geven? Is dat het?
‘Hmm, ik wil de vrede en hoop geven. Geloof is daarbij belangrijk. Er is zoveel meer dan alleen materiële zaken. Ik heb een intens verlangen om die boodschap te verkondigen. En fotografie is mijn manier van communiceren.’

Zoals de campagne Make Love, Not Walls die je twee jaar geleden voor modemerk Diesel schoot?
‘Ja, dat is een goed voorbeeld. Die campagne roept op tot saamhorigheid. Geen muren op te werpen. Geen grenzen. Iedereen is gelijk. Ongeacht geloof, seksuele voorkeur, achtergrond, huidskleur. Die campagne heb ik nota bene gemaakt voordat Trump gekozen werd. Maar het lijkt alweer een eeuwigheid geleden.’

Hoe bedoel je?
Fel: ‘Trump. Pfff. Het is bizar hoe snel we dit met zijn allen hebben geaccepteerd. Mijn God.

Je voelt je hopeloos?
Stellig: ‘De planeet gaat eraan, net als wat aids deed bij mijn vrienden! Dan had iemand iets aan zijn long, werd ervoor behandeld en het volgende probleem trad alweer op in een ander orgaan. Zo voelt het nu weer. Ons immuunsysteem is kapot, dus het stopt niet. Het klimaat, de vluchtelingencrisis, de financiële crisis, politieke situaties als die in Amerika. Waar gaan we beginnen met het behandelen ervan? Waar stopt het? We moeten naar onszelf kijken. Als we niet zo hebzuchtig zouden zijn …’

Hebzucht is een zonde. Alhoewel: er lijkt ook een normalisering van hebzucht op te treden.
‘Precies! Het gaat alleen maar om geld. Het is toch gek dat mensen bang zijn om te bidden, maar niet om hebzuchtig te zijn? Maar ik weet waar het vandaan komt, die schaamte voor religie in plaats van de schaamte voor hebzucht! De gêne die in de mode- en kunstwereld of gayscene heerst ten opzichte van religie stamt uit de jaren tachtig. Toen werd de gedachte dat aids Gods straf is voor homoseksueel zijn geïmplementeerd door sommige christelijke partijen. Daarna namen de Republikeinen die gedachten langzaam over. In die tijd van George Bush, weet je nog?’

Je kunt niet progressief zijn en gelovig. Althans, zo lijkt het.
‘Fundamentalisme heeft veel vernietigd. Maar dat is een extreme vorm die uit is op verwijdering tussen mensen. Dat is compleet iets anders. Dat maakt alles kapot. Er worden nog steeds heel wat oorlogen over gevoerd. Anti-moslim versus anti-christelijk. Jodenhaat … Ik probeer tegengif te geven.’

In je foto’s bedoel je?
‘Jazeker. Ik probeer het mooie uit het geloof te halen. Want ja, geef nou toe: het is beter om mensen niet te veroordelen, niet te straffen. Toch? Die waarden. Daar gaat het toch om. Ik kan het bijna niet in woorden vangen. Het is een gevoel. In mijn foto’s wil ik dat vangen en mensen inspireren.’

Je verwijzingen zijn redelijk direct de laatste tijd.
‘Ik moet wel. We leven in een tijd waar mensen geen tijd meer lijken te hebben. Ik probeer daarom ook rechtdoorzee te zijn. Er is geen façade in mijn beelden, er zijn geen lagen die je moet afpellen voordat je inziet wat ik bedoel. Ik wil niet dat mensen een half uur een tekst moeten lezen om te begrijpen wat ik met een foto wil zeggen. Je gaat toch ook niet een liedje luisteren en dan een tekst lezen waardoor je het mooi moet vinden of niet? Mijn werk raakt je of niet.’

Een van je laatste werken is een portret van Kim Kardashian.
‘Ja. Zij is een van de belangrijkste vrouwen van het moment.’

Je hebt haar als Maria Magdalena afgebeeld. Waarom?
‘Kim wordt als een moderne Maria Magdalena gestenigd. Je moet maar eens op haar Instagram-account kijken. Mijn God. Wat mensen daarop schrijven …’

Kim representeert de huidige Zeitgeist.
‘Precies, zij representeert dat. We hebben haar zelf gecreëerd eigenlijk. En dan ontmoet je haar en dan is ze heel lief. En blijkt ze slim. Maar ze is totaal gevangen: ze wordt gezien als zondige vrouw met wie je mag doen wat je wilt.’