De 10 boeken die actueler dan ooit zijn: iconische quarantaine lectuur
The Magic Mountain - Thomas Mann (1924)
Vlak voor de Eerste Wereldoorlog bezoekt de jonge en naïeve Hans Castorp zijn tuberculeuze neef Joachim, die behandeld wordt in het Berghof Sanatorium in Davos, in de Zwitserse Alpen. Zijn verblijf wordt langer dan verwacht wanneer plots zijn eigen gezondheid achteruitgaat. Weken worden jaren. Hij krijgt de diagnose tuberculose en maakt plots deel uit van een de groep patiënten, fascinerende personages: een Italiaanse encyclopedist, een hedonistische Nederlander en de enigmatische Clawdia Chauchat. In dit miniatuuruniversum, geïsoleerd van de rest van de wereld, verliest hij zijn invloed door de rigide rituelen van zijn quarantaine: de "eeuwige soep" van het diner, de "avondmelk" in een ligstoel voor de met sneeuw bedekte bergen of de talloze medische protocollen. Met dit meesterwerk, met de nodige zwarte humor, wou Thomas Mann aankaarten wat het moet zijn om door in aanraking te komen met ziekte en dood, het belang van mentale en fysieke gezondheid te beseffen.
Pars vite et reviens tard (Maak dat je wegkomt) - Fred Vargas (2001)
In deze derde detective over commissaris Adamsberg, integreert auteur Fred Vargas, archeologe en middeleeuwse historicus van opleiding, de pest als een centraal element in haar detectiveverhaal. Terwijl in Parijs zwart geschilderde borden aan deuren gelinkt worden aan een aantal verdachte doden, ontvangt een stadsomroeper anonieme berichten die de "gesel van God" naar Parijs aankondigt. Zoals gewoonlijk probeert de intuïtieve Adamsberg samen met Decambrais, een geleerde, het raadsel te ontcijferen en te voorkomen dat de paniek zich in de hoofdstad verspreidt.
La passe dangereuse (De bonte sluier) - Somerset Maugham (1926)
Mooi en verwaand, zo kan je Kitty het best omschrijven. In een bevlieging beslist ze te trouwen met Walter, een jonge bacterioloog die dol is op haar. Ze vertrekt naar Hong Kong om haar ietwat saaie (toch naar haar smaak) echtgenoot te vergezellen. Al snel ontmoet ze een oppervlakkige, getrouwde diplomaat, waar ze een affaire mee begint. Hun romance eindigt wanneer de lafheid van hun daden begint door te dringen. Walter neemt haar naar het binnenland van China te midden van een cholera-epidemie, de reis die haar voor goed zal veranderen. Deze roman van Somerset Maugham, die ook geneeskunde heeft gestudeerd, beschrijft de kwellingen van een vrouw die de schijn hoog moet ophouden. Het boek werd verfilmd in 2006 met Edward Norton en Naomi Watts in de hoofdrollen.
Pest & cholera - Patrick Deville (2012)
Deze roman van Patrick Deville, die bekroond werd met de Femina-prijs in 2012, gaat over het leven van bacterioloog Alexandre Yersin. Yersin, een prominent lid van het Pasteur Instituut, ontdekte in 1894 de bacterie die pest veroorzaakt, die de naam "Yersinia pestis" kreeg, maar vluchtte zijn hele leven om zich te wijden aan zijn andere passies: plantkunde, architectuur en mechanica. Deze wetenschapper had de ziel van een ontdekkingsreiziger en heeft Azië doorkruist waar hij zelfs enige tijd matroos is geweest. Hij ontdekte de pestbacil in Hong Kong in 1894, waar een verschrikkelijke pestepidemie woedde. Uiteindelijk slaagde hij erin een vaccin te ontwikkelen. Deville beschrijft deze biografie van Yersin als die van een excentrieke idealist, die veraf van het cliché van een wetenschapper in zijn labo staat. De helden van Stevenson of Jules Verne zouden hem benijden.
De Beproeving - Stephen King (1978)
Een "supergriepvirus" verspreidt zich eerst in een Amerikaanse militaire onderzoeksbasis, waarna het zich daarbuiten verspreidt dankzij een soldaat die erin slaagt te vluchten en iedereen infecteert die zijn pad kruist. De extreem dodelijke ziekte heeft een besmettingsgraad van 99,4% en treft op enkele weken heel de wereld. De beschaving verdwijnt en laat slechts een handvol overlevenden over die van nature immuun zijn voor de ziekte. In één van zijn meesterlijke romans uit Stephen King - laat ons hopen dat het geen voorspelling is - zijn genadeloze kritiek op een Amerika zonder moraal, geobsedeerd door geld en macht (naar verluidt is Stephen King vandaag een van de meest fervente tegenstanders van Trump). Anticiperend op het post-apocalyptische verhaal van De Beproeving, tweette de schrijver op 8 maart nog: "Nee, het coronavirus heeft niets te maken met De Beproeving. Verre van. We kunnen dit echt overleven. Blijf kalm en neem alle voorzorgsmaatregelen die mogelijk zijn. "
Ziekte als metafoor/ Aids en zijn metaforen - Susan Sontag (1978 en 1988)
Een briljant essay van de Amerikaanse filosofe en activist. Dit boek brengt twee werken van Susan Sontag samen, die beide op tien jaar tijd schreef. Ziekte als metafoor gaat over de ziekte kanker, met een pathologie en de gedetailleerde oorzaken (en toch relevant ondanks de gedateerde datum van eerste publicatie, in 1978), die Susan Sontag koppelt aan klassieke teksten van de oudheid van WH Auden tot Keats, Dickens, Baudelaire, Henry James en James Joyce. Susan Sontag ontleedt de ideologieën achter de demonisering van bepaalde ziekten en de schuld die de patiënt krijgt toegeschreven. Het tweede boek gaat over AIDS, de toenmalige "nieuwe pest" die nog één groot mysterie was voor medici. In 1988 reageert de wereld met grote angst op deze epidemie, met alle sociale, politieke, en ideologische gevolgen vandien, onder andere het stigmatiseren van LGBT-minderheden.
Station Elf - Emily St. John Mandel (2014)
In deze fantastische sci-fi roman volgt Emily St. John Mandel het pad van een 8-jarig meisje, Kirsten, die meespeelt in een toneelstuk en daar getuige is van de dood van een legendarische acteur op podium. In de weken daarop, verwoest een plotse pandemie een groot deel van de mensheid, staten en beschaving, waardoor slechts enkele overlevenden verspreid over enkele steden achterblijven. Twintig jaar later maakt Kirsten nog steeds deel uit van een reizende groep muzikanten en acteurs "The Traveling Symphony", die door Michigan reist en cultuur promoot als een essentieel element van overleven. Onderweg komt ze in contact met verontrustende verdwijningen en ontmoet ze een gevaarlijke goeroe, een ex-paparazzo, en een bevreemdend Museum of Civilization in een spookluchthaven. Deze spannende roman wordt dit jaar verfilmd in een HBO-reeks met Mackenzie Davis, Himesh Patel en Gael García Bernal in de hoofdrol.
Liefde in tijden van cholera - Gabriel García Márquez (1985)
Gabriel García Márquez, meester van het Zuid-Amerikaanse magisch realisme, beschrijft in deze roman een sensuele en gevaarlijke wereld waarin ziekte, liefde en dood op een duizelingwekkende manier met elkaar verweven zijn. Aan het einde van de 19de eeuw wordt een jonge telegrafist Florentino Ariza in een klein Caraïbisch stadje verliefd op het mooie schoolmeisje Fermina Daza. Hun briefwisseling houdt drie jaar stand totdat Fermina besluit om met Doctor Juvenal Urbino te trouwen, een heldhaftige dokter die de cholera-epidemieën bestrijdt. De wanhopige Florentino blijft van Fermina houden op afstand, tot aan de dood van Juvenal, 50 jaar later. Gabriel García Márquez ontleedt liefde in al haar vormen, zelfs de meest giftige, als een ziekte zonder genezing van de ziel.
The Scarlet Plague - Jack London (1912)
Een pessimistisch en politiek verhaal speelt zich af in 2073, zestig jaar nadat een pandemie de hele beschaving heeft verwoest. In Californië, dat opnieuw verwilderd is, probeert een oude professor - zonder groot succes - uit te leggen aan kinderen, die in het verleden de geschieden en cultuur nooit gekend hebben, dat de wereld vóór de epidemie een plaats van egoïstische machthebbers was. In het verhaal ligt het laatste hart van de beschaving, een bibliotheek, ergens verborgen in een grot.
Dood in Venetië - Thomas Mann (1912)
In het lijstje nog een toproman van Thomas Mann, de legendarische "Death in Venice" die in 1971 verfilmd werd door Luchino Visconti. Het verhaal van Gustav von Aschenbach, een beroemde Duitse schrijver, begint in Venetië vóór de Eerste Wereldoorlog. Hij bezoekt deze "stad van water" tijdens een rondleiding langs de Adriatische kust en begint zich zorgen te maken. In Hôtel du Lido ontmoet hij de jonge Tadzio, een tiener met een fascinerende schoonheid. In de ban van innerlijke kwellingen, krijgt hij een soort Aziatische cholera die vervolgens de stad verwoest. Thomas Mann verbindt opnieuw op meesterlijke manier de twee concepten 'Eros' en 'Thanatos': het verlangen naar liefde en het verlangen naar de dood in een obsessief verhaal. Een aanrader om te lezen terwijl je luistert naar het adagietto van Mahler's 5de symfonie.
Leestip voor kinderen (en volwassenen die soelaas zoeken)
AAAA-atchoum! - Philip C. Stead en Erin E. Stead (2010)
Voor de kleinsten onder ons (en de volwassenen die een beetje te bezorgd zijn) gaat dit verhaal over Amos, een geliefde dierentuinwachter die op een mooie dag met een verkoudheid wakker wordt en in bed moet blijven. Wat blijkt? Al zijn vrienden steken een hart onder de riem en doen mee met zijn 'thuisblijven'. Het was toen zijn vrouw op dag een tekening van een olifant had gemaakt, dat Philip C. Stead op het idee kwam om samen met haar een kinderboek te schrijven, met diezelfde tekening. Dit prachtige boek over vriendschap en ziekte, vol verbazingwekkende details, heeft al vele prijzen in de wacht gesleept.
